Jak zabezpieczyć swoje oszczędności na wypadek śmierci?

Konto indywidualne

Bardzo wiele osób posiada rachunek bankowy, którego jest jedynym właścicielem. W przypadku śmierci posiadacza rachunku bankowego, środki pieniężne zostają zaliczone w skład majątku, który jest dziedziczony. Jednak, aby bank mógł wypłacić znajdujące się tam pieniądze, musimy przedstawić dokument potwierdzający, że to właśnie my jesteśmy spadkobiercami po zmarłym. Takim dokumentem może być akt poświadczenia dziedziczenia, który sporządza notariusz lub sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Są to dokumenty uprawniające do podjęcia środków po zmarłym posiadaczu rachunku. Wówczas spadkobiercy otrzymują wypłatę środków w takiej części, w jakiej nabyli spadek. W sytuacji, gdy środki zgromadzone na rachunku były objęte małżeńską wspólnością ustawową, a właścicielem konta była tylko jedna osoba, małżonek zmarłego posiadacza konta jest uprawniony do żądania wypłaty połowy pieniędzy, jako przysługującej mu części majątku wspólnego. Druga połowa jest zaliczana do masy spadkowej i podlega dziedziczeniu przez innych spadkobierców, w takiej części, jak określono w postanowieniu sądu lub akcie poświadczenia dziedziczenia, o których mowa powyżej.

Dyspozycje na wypadek śmierci

Posiadacz rachunku bankowego zarówno rachunku oszczędnościowego, oszczędnościowo-rozliczeniowego lub lokaty terminowej, zgodnie z art. 56 ustawy Prawa Bankowego ma możliwość złożenia, w banku prowadzącym jego rachunek, polecenia wypłaty środków po swojej śmierci następującym osobom:

• małżonkowi,
• wstępnym (dzieciom, wnukom itd.),
• zstępnym (rodzicom, dziadkom itd.),
• rodzeństwu.

Liczba osób, na rzecz, których można ustawić taką dyspozycję, nie jest ograniczona. Osoba wskazana w dyspozycji musi żyć w chwili śmierci posiadacza rachunku. Dopiero z tą chwilą nabywa ona wierzytelność pieniężną przeciw bankowi. Jeżeli wskazana w dyspozycji osoba żyła w chwili otwarcia spadku, a następnie zmarła, nie otrzymując należnej kwoty z banku, wierzytelność z tego tytułu przechodzi na jego spadkobierców według zasad ogólnych dotyczących dziedziczenia zawartych w kodeksie cywilnym.

Ograniczeniu natomiast podlega wysokość wypłat. Łączna kwota wypłat nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. W chwili obecnej jest to kwota około 76.000,00 złotych. W treści dyspozycji posiadacz rachunku sam wskazuje wysokość sumy przeznaczonej na rzecz danej osoby. Podział nie musi być równy, a każda z uprawnionych osób może otrzymać różną kwotę. Jednak suma tych kwot nie może przekroczyć ustalonego w ustawie limitu kwotowego. Oczywiście nie może także, w chwili jej realizacji, przekraczać kwoty środków na rachunku.

Osoba, na rzecz której ustanowiono dyspozycję, w celu wypłaty przyznanych jej pieniędzy, musi okazać w banku akt zgonu.

Należy dodatkowo podkreślić, że:

1. kwoty objęte dyspozycją na wypadek śmierci nie wchodzą w skład masy spadkowej po zmarłym i mogą być wypłacane niezależnie od innych kwot dziedziczonych według zasad ogólnych;
2. nie można ustanowić dyspozycji na rachunku bankowym wspólnym tzn. mającym dwóch posiadaczy.

Zwrot kosztów pogrzebu posiadacza rachunku

W Prawie Bankowym przewidziano także, w przypadku śmierci posiadacza rachunku, refundację poniesionych kosztów pogrzebu. Podstawą do wypłaty kwot jest przedstawienie rachunków stwierdzających poniesione wydatki. Wypłata może nastąpić jedynie z rachunku, których wyłącznym posiadaczem był zmarły i pod warunkiem, że na rachunku znajdują się środki pieniężne. W przypadku, gdy kwota środków zgromadzonych na rachunkach zmarłego jest niższa od poniesionych kosztów pogrzebu, wypłata będzie jedynie częściowa.

Należy zwrócić również uwagę na fakt, że mowa jest o „zwrocie wydatków”. Zatem dopiero po rzeczywiście poniesionych kosztach za czynności pogrzebowe możemy zwrócić się do banku. Nie można żądać zapłaty za rzeczy czy czynności, które dopiero mają być wykonane. Pamiętać jednak przy tym należy, że zwrócona kwota wydatków będzie jedynie do wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku. Nie chodzi zatem o wszystkie wydatki. Bank może bowiem uznać zwyczaje panujące w danym środowisku, w którym dochodzi do czynności pogrzebowych i może dokonać weryfikacji przedstawionych rachunków.

Wypłaty środków za poniesione koszty pogrzebu również nie wchodzą w skład spadku dziedziczonego po zmarłym.

Wspólne konto bankowe

Bardzo popularnym rozwiązaniem wśród większości małżeństw jest posiadanie wspólnego rachunku bankowego. Współposiadacze rachunku mogą swobodnie dysponować znajdującymi się na nim środkami, wypłacać z rachunku pieniądze, a także zamknąć rachunek.

W umowie rachunku bankowego można zawrzeć dodatkowe postanowienia, które w przypadku śmierci jednego ze współposiadaczy rachunku będę przewidywać albo zamknięcie rachunku wspólnego i przekazanie zgromadzonych środków drugiemu współposiadaczowi, albo przekształcenie rachunku w rachunek indywidualny i środki pozostaną do dyspozycji żyjącego współposiadacza. Ponadto, można zastrzec w umowie, że w miejsce zmarłego współposiadacza wchodzą jego spadkobiercy lub inna osoba.

Jeżeli natomiast umowa rachunku bankowego nie zawiera dodatkowych postanowień, wówczas bank po powzięciu informacji o śmierci jednego ze współposiadaczy, dokona podziału znajdujących się na rachunku środków po połowie. Część po zmarłym współposiadaczu rachunku zostanie zaliczona do spadku, jaki pozostaje do dziedziczenia po zmarłym według zasad ogólnych.

Dość ważnym ograniczeniem w przypadku wspólnych rachunków jest to, że bank w przypadku śmierci jednego ze współposiadaczy, nie może zablokować wspólnego rachunku, pomimo braku jakichkolwiek dyspozycji czy postanowień na wypadek śmierci jednego ze współposiadacza.

Pełnomocnictwo do rachunku bankowego

Pełnomocnictwo rachunku bankowego to kolejna dość popularna forma wykorzystywana przez posiadaczy rachunków. Jednakże w przypadku śmierci osoby, która udzieliła pełnomocnictwa, co do zasady pełnomocnictwo to wygasa, chyba że z przyczyn uzasadnionych zastrzeżono inaczej. Zatem od chwili śmierci posiadacza rachunku, pełnomocnik nie może wypłacać środków znajdujących się na rachunku, ani dokonywać innych rozporządzeń. Pamiętać należy, że dokonywanie wypłat przez pełnomocnika po śmierci posiadacza i nieinformowanie o tym fakcie banku, jest działaniem bezprawnym. Poprzez takie działanie można narazić się na odpowiedzialność względem spadkobierców, którzy będą żądali zwrotu wypłaconych kwot.

Autor: Małgorzata Owdziej, prawnik z kancelarii Robaszewska&Płoszka. Radcowie Prawni

Opublikowano: http://www.bankier.pl/wiadomosc/Jak-zabezpieczyc-swoje-oszczednosci-i-naszych-bliskich-na-wypadek-smierci-2893327.html